دستانش به سياهي مي‌زند مثل دور چشم‌هايش كه گويي با سرمه سياه شده باشد. 12سال كار در معادن زغال‌سنگ اين سياهي را به او بخشيده و البته بوي زغال كه بر بدنش نشسته است. حميد يكي از صدها كارگر معادن زغال‌سنگ استان كرمان است؛ كارگراني كه زندگي آنها با كار در تونل‌هاي سرد و تاريك عجين شده و وقتي به يادشان مي‌افتيم كه چندتايي از آنها در همين معادن دچار گازگرفتگي و ريزش آوار سقف‌هاي سست بالاي سرشان مي‌شوند. خانه نيمه‌ساز حميد در شهر زرند كرمان هنوز كاملا ساخته نشده و دو اتاقي كه ساخته، مامن او و همسرش و دو فرزندش شده است. همان اول مي‌گويد: «خدا را شكر كه همين سقف بالاي سرمان است. خيلي از كارگران حسرت همين وضعيت را مي‌خورند و اجاره‌نشيني هرچه را درمي‌آورند مي‌بلعد.» زندگي خيلي از كارگران معادن زغال‌سنگ شمال استان كرمان با روزهاي بدون پول ميانه ماه و ترس از آوار و گاز معدن مي‌گذرد و زندگي خانواده آنها نيز...
مي‌گويد كه معدن‌كاري سخت است و زندگي با حقوق كم و شرمساري از خانواده به‌دليل بي‌پولي‌هاي هميشگي سخت‌تر. زندگي‌شان آن پايين در معدن با تاريكي مي‌گذرد و هواي خفه و پر از گرد زغال و البته آن بالا هم اميدي و چشم‌انداز روشني نيست: «10 قدم كه مي‌دويم نفس‌مان بند مي‌آيد. ريه‌هايمان از گرد زغال پر شده و مي‌دانيم كه سال‌هايي ديگر مي‌شويم مثل آن كارگران بازنشسته‌اي كه به دليل بيماري ريه جايشان هميشه روي تخت بيمارستان‌هاي تامين اجتماعي است.»
حميد كتاب قانون كار را باز مي‌كند و مي‌گويد: «اگر همين قانون براي ما اجرا مي‌شد روزگار بهتري داشتيم. كار ما جزو مشاغل سخت و زيان‌آور است و بايد روزي شش ساعت كار كنيم اما ما روزي هشت ساعت كار مي‌كنيم و ماهي 192ساعت. كارگران شركتي كه ما هستيم بابت اين كار اضافه پول بيشتري نمي‌گيرند و فقط دولتي‌ها بابت اين دو ساعت اضافه، پول‌شان را مي‌گيرند.»
او اظهار مي‌دارد: «به دليل پرداخت قسط وام‌ها و هزينه سنگين زندگي، 43تا هشت ساعت در ماه كار مي‌كنيم آن وقت، با تمام مزايا و اضافه كاري‌ها حقوق‌مان مي‌شود 750هزار تومان اما مگر چه مدت مي‌توانيم به اين صورت در معدن زغال كار كنيم. كاري كه خطراتش هميشه تهديدمان مي‌كند و خودتان هم مي‌دانيد چه تعداد از همكاران‌مان آن پايين جان داده‌اند. گاز co و متان با كسي شوخي ندارد و دَم‌شان بازدم ندارد. سقف معدن هم كه هر آن امكان ريزش دارد.»
پسرش كلاس پنجم دبستان است و دخترش سال ديگر راهي مدرسه خواهد شد. دل و چشمان آنها هم گويي از اين دلهره‌ها پر است. مي‌دانند كه تعدادي از هم‌سالان‌شان پدران خود را در اين معادن از دست داده‌اند و زندگي آنها چقدر سخت‌تر از زندگي خودشان شده است.
مي‌گويد: «يك‌بار گزارشي از وضع‌مان منتشر شد و سه ماهي در معدن به ما شير دادند تا سم بدن‌مان كمتر شود و بعد ديگر هيچ. ديگر مي‌دانيم اين گزارش نوشتن‌ها و از تلويزيون نشان دادن‌ها چندان تغييري به وضعيت‌مان نمي‌دهد. انگار كسي به فكرمان نيست و پيگير مشكلات ما نمي‌شود. خودمان هم پيش هر مسوولي كه فكر كنيد رفته‌ايم اما وعده‌ها و قول‌ها براي بهتر شدن حال و روزمان به جايي نرسيده است. شايد هم حق دارند، آنها يك ساعت هم در شرايط ما كار و زندگي كه نكرده‌اند تا بدانند ما چه مي‌كشيم.»
او مي‌گويد: «از مسوولاني كه دلسوز ما هستند، مي‌خواهيم يك‌بار لباس كار در معدن بپوشند و همراه ما كارگران به داخل كارگاه‌هاي استخراج بيايند و شرايط كاري ما را ببينند و بعد در مورد حداقل حقوق و دستمزد ما تصميم بگيرند و براي احقاق حق ما قول بدهند و تلاش كنند.»
حميد در 35سالگي آينده‌اش را در حال و روز كارگران بازنشسته‌اي مي‌بيند كه نه جسم و جاني دارند و نه روحيه‌اي و اگر تواني در بدن مانده باشد هنوز كار مي‌كنند تا چرخ زندگي‌شان بچرخد. سه ماه پيش بود كه وعده شنيدند 180هزار تومان به حقوق‌شان اضافه مي‌شود و چه روياها كه با آن نبافتند و چه شيريني‌ها كه به كام‌شان نيامد اما از آن هم خبري نشده است.
او و همكارانش روزها، 5:30 صبح بيدار مي‌شوند و مسيري 65 كيلومتري را با ميني‌بوس شركت تا معدن «هشوني» طي مي‌كنند تا به محل كار برسند. بعد از آن، 45دقيقه پياده‌روي تا دهانه معدن و تازه كار هشت‌ساعته آنها در تاريكي معدن آغاز مي‌شود؛ در تونل‌هايي كه حداقل تا 400متر در دل كوه پيش رفته‌اند. فيلمي را كه در موبايلش دارد نشان مي‌دهد و مي‌گويد: «اينجا همان اول تونل معدن است كه نور دارد و توانسته‌ايم فيلم بگيريم.» آدم‌هايي با ماسك بر دهان كه در يك محيط تاريك و پر از گرد زغال ديواره‌ها را مي‌شكافند و زغال را به واگن‌ها مي‌رسانند. تصور روزانه هشت‌ساعت كار در چنين شرايطي سخت است، چه برسد به انجام دادنش آن هم در ازاي مبلغي حدود 500-400هزار تومان كه به
نيمه ماه نرسيده چيزي از آن باقي نمي‌ماند.
مي‌گويد: «قديم‌ترها سطح سواد كارگران پايين‌تر بود و خيلي حق‌شان از دست رفت. الان كه فوق ديپلم و حتي ليسانس در ميان كارگران معدن هست شايد بهتر بتوانند حق خود را بگيرند. بعضي وقت‌ها آبي را كه در معادن بود مي‌گذاشتيم رسوباتش ته نشين شود و با همان دوش مي‌گرفتيم. بيمه‌ها هم كمتر از آنچه كه بايد، براي خيلي‌ها رد شده است...»
اين داستان اما براي خيلي از كارگران به همين تلخي است. «رضا» هم 21ساله است در معدن‌هاي زغال‌سنگ كار مي‌كند و مي‌گويد كه ديگر تواني برايش نمانده است. باب نيزو، هشوني و اشكيلي نام‌هايي است كه همواره با كار سخت معدن‌كاران و تونل‌هايي كه ايمني آنها بعد از هر حادثه زير سوال رفته و او كار در همه آنها را در اين سال‌ها تجربه كرده است. چهار فرزند دارد كه براي تامين هزينه‌هاي آنها بعد از كار طاقت‌فرساي روزانه بايد تا ساعت‌ها با خودرواش مسافر هم جابه‌جا كند.
مي‌گويد: «انگار ما در دل اين كوه‌ها و معادن فراموش شده‌ايم و كسي نمي‌خواهد بداند وضعيت كار ما و زندگي ما چگونه است. اين وضعيت ما باعث شده است فرزندان‌مان مجبور باشند زندگي بسيار سختي را تحمل كنند و خيلي وقت‌ها به اين فكر مي‌افتيم كه براي رفع نيازهاي آنها كليه خود را بفروشيم...»
واقعيت اين است كه كارگران معدن زغال‌سنگ روزگارشان به سختي مي‌گذرد. صدايشان هم زماني به گوش ديگران مي‌رسد كه در حوادثي مرگبار تعدادي از آنها جان مي‌دهند و پس از افتادن آب از آسياب باز هم فراموش مي‌شوند. حميد و همه آن كارگراني كه هر روز به دل سياهي معادن زغال مي‌روند شايد هميشه به روشنايي بيرون اين تونل‌هاي سرد و خفه فكر مي‌كنند اما زماني هم كه به آن روشنايي پا مي‌گذارند زندگي برايشان خورشيد گرمابخشي ترسيم نكرده است. غم روزگار است و فكر نداري فردا...
وضعيت معادن در استان كرمان
استان‌كرمان به‌عنوان پهناورترين استان كشور، بهشت معادن ايران محسوب مي‌شود و حداقل 25هزار نفر در اين معادن مشغول به كار هستند. وجود اين معادن متنوع و فراوان پايه‌اي براي توسعه اقتصادي استان كرمان قلمداد مي‌شود به‌طوري‌كه در سال گذشته بيش از 46ميليون تن انواع مواد معدني از معادن استان كرمان استخراج شد تا استان كرمان همچنان ركورددار استخراج مواد معدني در كشور باشد.
اين استان داراي ظرفيت‌هاي عظيم معدني در انواع مختلف است و مجوزهاي اكتشاف و بهره‌برداري معدن در سال گذشته براي 34نوع مواد معدني بوده كه بيانگر اين تنوع است. از سوي ديگر بيشترين زغال‌سنگ توليدي در كشور از معادن استان كرمان به‌دست مي‌آيد، به‌طوري كه حدود ۷۰درصد كل زغال‌سنگ كشور از معادن اين استان استخراج مي‌شود و توليد زغال‌سنگ كرمان سالانه بين ۸۰۰هزار تا يك ميليون تن زغال است. اما با وجود همه اين معادن، در سال‌هاي گذشته وضعيت كار در معادن زغال‌سنگ استان كرمان كه اكثرا در شمال اين استان هم واقع شده‌اند به دليل انواع حوادث كه منجر به مرگ و معلوليت براي كارگران شده، حداقل در هنگام حوادثي كه رسانه‌اي شده‌اند بيشتر مورد توجه قرار گرفته است.
دلايل حوادث در معادن زغال‌سنگ شمال كرمان
در سال‌هاي اخير، به دليل رعايت نشدن نكات ايمني و استانداردها در برداشت زغال‌سنگ، كه برخي آن را در پي واگذاري معادن زغال‌سنگ به بخش خصوصي مي‌دانند تا به حال حوادث متعددي براي معدنچيان زغال‌سنگ رخ داده است.
مديركل كار و امور اجتماعي كرمان، دليل اصلي بروز اين سوانح را رعايت نكردن نكات ايمني دانسته و مي‌گويد: كارگران بايد در راستاي رعايت نكات ايمني دقت بيشتري کنند زيرا بازرسي‌هاي مداوم از معادن استان كرمان انجام مي‌شود و اين روال با جديت ادامه خواهد يافت. سيدجواد منصوري، مهم‌ترين دليل بروز سوانح در معادن كرمان را استخراج به روش‌هاي سنتي دانست و خواستار استفاده از روش‌هاي نوين روز شد. او در عين حال بر اين باور است كه افزايش آگاهي معدن‌كاران از موارد ايمني به كاهش آمار سوانح معادن استان منجر خواهد شد.
محمدعلي كريمي نماينده كرمان و راور در مجلس هم خواستار انجام اصلاحات در ساختار ايمني معادن كرمان و بهبود وضعيت معيشتي كارگران معادن زغال‌سنگ كرمان شده و افزوده است: نبايد صرفا به‌دليل توجيه اقتصادي ادامه فعاليت اين معادن خطرساز را توجيه كرد.
عدم پرداخت حقوق كارگران پيگيري شود
در همين حال، دادستان زرند مراقبت از سلامت رواني و جسماني نيروي كار را الزام قانوني دانست و بر لزوم توجه كارفرمايان به اين امر تاكيد كرد. علي ميرزابيگي با اشاره به اينكه كارگران از قشرهاي مستضعف جامعه هستند و بايد براي حل مسايل و مشكلات بحق كارگران تمام توان خود را به كار گيريم، ادامه داد: ارزشمندترين سرمايه معادن، منابع انساني بوده كه با توجه به روند رو به رشد تكنولوژي‌هاي جديد، لزوم صيانت از نيروي كار و ايجاد محيطي ايمن در كارگاه‌ها و كارخانجات از مهم‌ترين وظايف كارفرمايان است.
اين مسوول قضايي يادآور شد: صيانت از سلامت رواني و جسماني نيروي كار، نه تنها وظيفه انساني است بلكه يك الزام قانوني نيز محسوب مي‌شود و از اين پس مقرر شده، بازرسان اداره كار به‌طور منظم از معادن و كارخانجات مختلف، ضمن بازديد گزارش‌هاي مربوط به ايمني و بهداشت در معادن را به دادسراي عمومي و انقلاب گزارش كنند كه در صورت مشاهده موارد تخلف با كارفرمايان متخلف به منظور پيشگيري از حوادث احتمالي به شدت برخورد قاطع و قانوني مي‌شود.
ميرزابيگي همچنين با اشاره به گزارش‌هاي رسيده در رابطه با عدم پرداخت حقوق كارگران معادن، از مسوولان زغال‌سنگ استان كرمان خواست پيگيري‌هاي مجدانه خود را در اين رابطه ادامه دهند تا كارگران با دلگرمي بيشتر كار خود را ادامه دهند.
جلسـه بـراي جـلوگـيري از
بيكار شدن كارگران
مديرعامل شركت زغال‌سنگ استان كرمان هم عنوان كرد: بزرگ‌ترين جامعه كارگري زغال‌سنگ با تعداد
شش‌هزار و 500كارگر در استان كرمان وجود دارد و چهارهزار و 500نفر از آنان دولتي و دوهزار نفر در بخش خصوصي مشغول فعاليت هستند كه بزرگ‌ترين بخش خصوصي كشور را نيز تشكيل مي‌دهند. سيد مسعود حسيني تصريح كرد: 95درصد از توليدات بخش خصوصي توسط دولت خريداري مي‌شود و در اوايل سال 89 پيرامون ساماندهي نيروهاي كارگري پيمانكاران حذف شدند و
دوهزار و 800نفر از اين نيروها به بخش دولتي اضافه شدند.
وي در همين حال اذعان داشت: برنامه توليد سال‌جاري در معادن 600هزار تن بوده كه به علت فروش نرفتن زغال‌سنگ هم‌اكنون حدود 70هزار تن زغال‌سنگ در منطقه دپو شده و توليد زغال با كاهش 30درصدي مواجه شده است. حسيني تصريح كرد: در اين ارتباط جلسات مختلفي در استان كرمان داشته‌ايم و مكاتباتي با شركت تهيه و توليد مواد معدني كشور به منظور تامين نقدينگي و جلوگيري از تعطيلي معادن و بيكار شدن كارگران صورت گرفته است.
انتقادهاي دبير اجرايي خانه كارگر كرمان
دبير اجرايي خانه كارگر كرمان اما انتقاداتش فراتر از انتقاد نسبت به وضعيت كارگران معادن زغال‌سنگ است و مي‌گويد: قرار بود معادن كرمان ايمن‌سازي شود تا سوانح كارگري در معادن به حداقل ممكن كاهش يابد اما اكنون مشكلات كارگران معادن به قوت خود باقي است و خبري از ايمن‌سازي نشده است.
عباس كاربخش با اشاره به حوادثي كه در معادن كرمان رخ داده و باعث كشته شدن بسياري از كارگران شاغل در معادن شده است، گفت: در حال حاضر وضعيت كارگران در معادن بخش خصوصي به شدت نگران‌كننده است و هر لحظه امكان مي‌رود كه مانند چند مدت قبل در اثر يك سانحه كارگران دچار مشكل شوند.
وي با انتقاد از عملكرد معدن‌داران بخش خصوصي گفت: از آنجا كه هدف بخش خصوصي كسب سود بيشتر است كارگران اين معادن به صورت قرارداد موقت مشغول به كار مي‌شوند، بسياري از آنان بيمه نيستند و حتي بيمه حوادث كار كه براي معادن يك امر طبيعي است در مورد اين كارگران رعايت نمي‌شود.
پوست كارگر معدن از درخت كلفت‌تر نيست
دبير اجرايي خانه كارگر كرمان همچنين در گفت‌وگو با سايت اعتدال از وجود 170 معدن در استان كرمان خبر داد و گفت: اين معادن مربوط به شن و ماسه، سنگ‌هاي مختلف، مس و زغال‌سنگ است اما در معادن زغال‌سنگ بيشترين خطر براي كارگران وجود دارد به نوعي كه امكان انفجار در هر لحظه وجود دارد. كاربخش در عين حال معادن مس را آلوده‌ترين معادن ايران دانست و گفت: ميزان آلايندگي اين معادن به اندازه‌اي بالاست كه گياهان و درختان تا شعاع 30كيلومتري خشك مي‌شوند و اگر سفري به اين معادن داشته باشيد خواهيد ديد كه اطراف معادن مس بيابان برهوت است. وي با انتقاد از بي‌توجهي به وضعيت كارگران معادن مس گفت: گمان نكنيد كه كارگر معدن مس از گياه و درخت پوست‌كلفت‌تر است بلكه اكنون اكثر كارگران معادن مس با بيماري‌هاي گوناگون دست به گريبان هستند.
دبير اجرايي خانه كارگر كرمان با اعلام اينكه بر اساس قانون شغل كارگري معدن سخت و زيان‌آور شناخته شده است، گفت: كارگر معدن بايد در روز شش‌ساعت كار كند و پس از 20سال بازنشسته شود اما اكنون اين قانون در معادن بخش خصوصي رعايت نمي‌شود و براي آنكه كارفرمايان مجبور به پاسخگويي در برابر دستگاه‌هاي دولتي نباشند با كارگران معدن قرارداد سه‌ماهه مي‌بندند. به همين دليل كارگران را بيمه نمي‌كنند و هر گاه كه كارگر بخواهد شكايت كند مدت سه‌ماه او را اخراج مي‌كنند و ديگر قراردادش را تمديد نمي‌كنند.
استاندار كرمان: مشكلات كارگران معادن برطرف شود
در اين وضعيت، استاندار كرمان نيز در نشست كميسيون كارگري كرمان كه چندي پيش با حضور مسوولان معادن كرمان برگزار شد خواستار در اولويت قرار‌گرفتن مشكلات كارگران معادن كرمان از سوي شركت‌هاي فعال در اين بخش شد. اسماعيل نجار گفت: بايد از تمام توانايي‌ها و ظرفيت‌هاي موجود در استان كرمان براي جلوگيري از بروز حوادث در معادن استفاده و مشكلات كارگران را نيز برطرف كرد.
در اين جلسه جواد كمالي معاون امنيتي استاندار كرمان نيز خواستار بررسي مشكلات كارگران معادن كرمان شد و گفت: پرداخت حقوق كارگران معادن، آسيب‌شناسي خطرات محيط معدن و همچنين مكانيزه كردن استخراج معادن بايد در دستور كار باشد...
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر